prof. Bronisław Chromy
3 VI 1925 – 4 X 2017
Rzeźbiarz, medalier, malarz, rysownik, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, członek PLej Akademii Umiejętności, uczeń Xawerego Dunikowskiego.
Urodził się w 1925 roku w Leńczach koło Lanckorony. Po ukończeniu Liceum Sztuk Plastycznych rozpoczął studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dyplom uzyskał w 1956 roku. Brał udział w licznych wystawach zbiorowych i indywidualnych w Polsce i za granicą. Dzięki swojemu talentowi, niespożytej energii i pracowitości tworzył niemal do 90-tego roku życia, a spod jego ręki wychodziły dzieła, których charakterystyczny styl czyni je rozpoznawalnymi i niepowtarzalnymi. Bronisław Chromy był twórcą niezwykle uniwersalnym. W jego dorobku znajdują się zarówno monumentalne pomniki i duże rzeźby plenerowe, jak i niewielkie statuetki czy medale. W swojej twórczości Bronisław Chromy podejmował wiele tematów. Zwracają uwagę m.in. rzeźby o tematyce historycznej i martyrologicznej („Pieta Oświęcimska”), muzycznej („Pomnik Chopina”), kosmologicznej (Kopernik, konstelacje i układy gwiezdne) oraz animalistycznej (bardzo liczną grupę rzeźb z tej grupy podziwiać można w Autorskiej Galerii Bronisława Chromego w Parku Decjusza w Krakowie na Woli Justowskiej).
Wśród niezwykłych rzeźb i pomników, które już na stałe wrosły w krakowski krajobraz z pewnością wymienić należy „Smoka Wawelskiego” znad Wisły, „Fontannę grajków” z Placu Wolnica, „Sowy” z Plant, „Owieczki” ze skweru przed Akademią Rolniczą, a także pomnik niezwykły – pomnik psa Dżoka, symbolu psiej wierności (usytuowany na bulwarach wiślanych pod Wawelem). Tematykę animalistyczną podejmuje Profesor także w swoich zwykle mocno nasyconych barwnie i wyrazowo obrazach. Malarskiej pasji oddawał się Bronisław Chromy w czasie wakacyjnych pobytów w Letnim Domu Pracy Twórczej na Mazurach. Te letnie plenery wieńczone były wystawami obrazów, co roku organizowanymi w jego Autorskiej Galerii. W ostatnich latach życia profesor Bronisław Chromy zadebiutował jako pisarz wydając autobiografię pt. „Kamień i marzenie”.
W marcu 2009 roku prof. Bronisław Chromy został Laureatem Złotego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Bronisław Chromy brał udział w wielu wystawach zbiorowych. Od lat 60. ubiegłego wieku prezentował również swoje prace na wystawach indywidualnych. Zdobył też wiele nagród w konkursach na projekty pomników.
Prace prof. Bronisława Chromego znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Medalierstwa we Wrocławiu, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz muzeów w Oświęcimiu, Paryżu, Kopenhadze, Moskwie, Skopje, Helsinkach, Barcelonie, Dijon, Rawennie, Hasselt, Bochum i w Arezzo. Ponadto w kolekcjach prywatnych w kraju za granicą, m.in. w Austrii, Japonii, Australii, USA oraz Kanadzie.
Filmografia:
„Rezerwat”, film Kazimierza Urbańskiego z 1967 roku. „Droga na Olimp”, film Zofii Haloty nagrodzony na Przeglądzie Filmów o Sztuce w Zakopanem w 1982 roku. „Wakacje artysty”, film Zofii Haloty z 1993 roku. Artysta jest także autorem statuetki Złotego Smoka i Lajkonika na krakowskie Międzynarodowe Festiwale Filmów Krótkometrażowych, statuetki Pegaza na zakopiańskie Przeglądy Filmów o Sztuce, medali Festiwalu Teatrów Lalek w Bielsku-Białej, medalu Związku Medalierów Wielkiej Brytanii (1985), medalu na krakowskie Międzynarodowe Biennale Twórczości Osób Niepełnosprawnych, medalu na Bielską Jesień, Głów Piwniczan z krakowskiej Piwnicy pod Baranami oraz statuetki Oskara Serca dla Fundacji Kardiochirurgii w Zabrzu.
Wystawy indywidualne
1961
Kraków, Barbakan, Dni Krakowa (rzeźba)
1962
Kraków, Planty, Dni Krakowa (rzeźba)
1964
Kraków, Planty, Dni Krakowa (rzeźba)
1965
Kraków, Skwer Wyższej Szkoły Rolniczej (rzeźba)
1966
Warszawa, Krakowskie Przedmieście (rzeźba)
Kraków-Nowa Huta, Plener (rzeźba)
1967
Zakopane, Polana Chochołowska (rzeźba)
Grudziądz
Budapeszt
1968
Kraków, Klub Dziennikarzy
Kraków, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba, medale)
1969
Kraków, Biuro Wystaw Artystycznych „Flamingi”,
Kraków, Akademia Górniczo-Hutnicza
1970
Kraków, „Wystawa Jednej Rzeźby”
1972
Warszawa
Katowice
Wrocław
Kraków, Liceum Sztuk Plastycznych (rzeźba)
1973
Toruń, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba, medale)
Bydgoszcz, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba, medale)
Katowice, Biuro Wystaw Artystycznych
Grudziądz, Muzeum Okręgowe
Zakopane
1974
Kraków, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba, medale)
1975
Warszawa, Galeria Sztuki Domu Wojska PLego (rzeźba)
Wrocław, Muzeum Medalierstwa
Szkoła dla Niewidomych, Kraków
Białystok, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba, medale)
Olsztyn, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba, medale)
1978
Warszawa, Galeria Rzeźby (rzeźby, medale)
Katowice, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba, medale)
Łomża, Biuro Wystaw Artystycznych
1979
Katowice, Galeria Akademii Sztuk Pięknych (rzeźba, medale)
Wrocław, Galeria „Awangarda”
1980
Wrocław, Muzeum Sztuki Medalierskiej (medale)
Kraków, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba, medale)
1981
Toruń, Biuro Wystaw Artystycznych
Łódź, Biuro Wystaw Artystycznych
Bielsko-Biała, Biuro Wystaw Artystycznych
1982
Lublin, Zamek
1984
Londyn, PL Instytut Kultury (rzeźba, medale)
1985
Gonsbrouth, Siedziba Władz Miejskich (rzeźba, medale)
1989
Dijon, Musée des Beaux-Arts (rzeźba, medale)
Bonn, Galeria Kurek (rzeźba, medale)
1990
Bruksela, Galerie de l’Hotel Europe (rzeźba, medale)
1991
Bydgoszcz, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba)
Kołobrzeg, Biuro Wystaw Artystycznych (rzeźba)
1992
Louvain, Galerie de l’Art (rzeźba)
1993
Hasselt, Cultureel Centrum (rzeźba, malarstwo, rysunek)
Barcelona, Galeria „Tuset” (rzeźba)
Gorzów, Biuro Wystaw Artystycznych
Kołobrzeg, GSW
1994
Bonn, Galeria Kurek (rzeźba, rysunek)
Bytom, Muzeum Górnośląskie (rzeźba, malarstwo, rysunek)
Holandia, Galeria Visset (rzeźba, malarstwo)
Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Druga Wystawa Poplenerowa (malarstwo)
1995
Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Trzecia Wystawa Poplenerowa (malarstwo)
1996
Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Czwarta Wystawa Poplenerowa (malarstwo)
1997
Kraków, Galeria „Kocioł Artystyczny” (malarstwo)
Wieliczka, Miejski Dom Kultury „Sztygarówka” (malarstwo)
Sułkowice, Ośrodek Kultury (rzeźba, malarstwo)
Krzeszowice, Galeria Ośrodka Kultury (malarstwo, rzeźba, medale)
Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Piąta Wystawa Poplenerowa (malarstwo)
1998
Gdańsk, Galeria Top Art. (rzeźba, malarstwo, rysunek)
Włocławek, Galeria Sztuki Współczesnej (rzeźba, malarstwo, rysunek)
Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Szósta Wystawa Poplenerowa (malarstwo)
Holandia, Galeria Visset (rzeźba)
1999
Holandia, Galeria Visset (rzeźba)
Belgia, Galeria Visset (rzeźba)
Holandia, Park Królewski (rzeźba plenerowa)
Kraków, Galeria Kersten (rzeźba, malarstwo, rysunek)
Krzeszowice, Galeria KOK (rzeźba, malarstwo)
Jaworzno, Galeria OBECNA (malarstwo, rzeźba)
Chrzanów, Galeria NA STOKU (malarstwo, rzeźba)
Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Siódma Wystawa Poplenerowa (malarstwo)
2000
Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Ósma Wystawa Poplenerowa (malarstwo)
Bielsko-Biała, Galeria Artwood (rzeźba, malarstwo)
2001
Warszawa, Galeria Rempex (rzeźba, malarstwo)
Łódź, Galeria Adi Art. (rzeźba, malarstwo)
Kraków, Studio Arka (rzeźba, malarstwo)
Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Dziewiąta Wystawa Poplenerowa (malarstwo)
2002
Wieliczka, Muzeum Żup Krakowskich (rzeźba)
Toruń, Galeria Sztuki Wozownia (rzeźba, rysunek)
Płock, Płocka Galeria Sztuki (rzeźba, rysunek)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisława Chromego (malarstwo)
2003
Kraków, Muzeum Historyczne (rzeźba)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisława Chromego (malarstwo)
2004
Linz, Galeria prywatna (rzeźba)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisława Chromego (malarstwo)
2005
Niepołomice, Zamek Królewski (rzeźba, malarstwo, grafika, medale)
Voerde, Ratusz Miejski (rzeźba)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisłwa Chromego (malarstwo)
Linz, Casino Austria (rzeźba)
2006
Budapeszt, Zamek Królewski (grafika, rzeźba)
Budapeszt, Dom PL (grafika, rzeźba)
Kraków, Ogrody Austriackiego Konsulatu Generalnego (rzeźba)
Rapperswill, Muzeum PLe (rzeźba, grafika)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisłwa Chromego (malarstwo)
2007
Kraków, Pałac Sztuki (malarstwo, rzeźba)
Tistrup, Muzeum Janus Bygningen (rzeźba, grafika)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisłwa Chromego (malarstwo)
2008
Kraków, Galeria Politechniki Krakowskiej KOTŁOWNIA (rzeźba)
Lewocza, Spissky Hrad (rzeźba)
Prešov, Sarisska Galeria (rzeźba, malarstwo)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisława Chromego (malarstwo)
2009
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisława Chromego (malarstwo)
2010
Linz (malarstwo, rzeźba)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisława Chromego (malarstwo)
2011
Białystok, Muzeum Alfonsa Karnego (rzeźba, malarstwo, grafika, medale)
Płock, Płocka Galeria Sztuki (rzeźba, malarstwo, grafika, medale)
Kraków, Autorska Galeria Rzeźby Bronisława Chromego (malarstwo)
2012
Wystawa w foyer Centrum Olimpijskiego im. Jana Pawła II w Warszawie (rzeźba) – organizatorzy: PL Komitet Olimpijski i Towarzystwa Olimpijczyków PLch
Wystawy zbiorowe
• „Arsenał (Warszawa 1955)
• „Dunikowski i jego uczniowie” (Warszawa 1956)
• „Wystawa Młodych” (Kraków 1957)
• „Ogólnopolska Wystawa Medalierstwa” (Warszawa, „Zachęta” 1963 – organizatorzy: Związek PLch Artystów Plastyków i Centralne Biuro Wystaw Artystycznych)
• „Spotkania Krakowskie” 1965
• „Sztuka Medalierska w Polsce Ludowej 1945-1965″ (Wrocław 1966)
• „Międzynarodowa Wystawa Medali” z okazji kongresu FIDEM (Paryż, Hôtel de la Mannaine 1967)
• „III Biennal Internacional del Deporte en las Bellas Artes” (Barcelona, Reales Atarazanas 1971)
• „Sport w Medalierstwie” (Warszawa, Muzeum Kultury Fizycznej i Turystyki 1972)
• „IV Biennal Internacional del Deporte an las Bellas Artes” (Madryt, Palacio de Cristal del Retivo 1973)
• „I Międzynarodowe Biennale Sztuki Poświęcone Dantemu” (Rawenna 1973)
• „Wystawa Laureatów m. Krakowa” (Kraków, Muzeum Historyczne m. Krakowa 1974)
• „V Biennal Internacional del Deporte an las Bellas Artes” (Barcelona, Reales Atarazanas 1975)
• XVI Kongres FIDEM „Międzynarodowa Wystawa Medalierów Współczesnych” (Kraków, Wawel 1975)
• „Biennale Małej Rzeźby” (Budapeszt 1975)
• „Dunikowski i jego uczniowie” (Warszawa, Królikarnia 1975)
• „VI Biennal Intenacional del Deporte en las Bellas Artes (Madryt, Placios de Exposiciones del Retivo 1977)
• „Wystawa Współczesnego Medalierstwa PLego” (Biała Podlaska, Muzeum Okręgowe 1977)
• „Współczesne medalierstwo polskie 1944-79″ (Wrocław, Muzeum Sztuki Medalierskiej 1979)
• „Sport w Sztuce PLej 1946-1978″ (Szczecin, Zamek Książąt Pomorskich 1980)
• „42 Biennale” (Wenecja 1986)
Ponadto prace Chromego były wielokrotnie wystawiane zarówno w kraju, jak i za granicą, m.in. w: Białej Podlaskiej, Gdańsku, Gorzowie Wielkopolskim, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Sopocie, Toruniu, Warszawie, Wrocławiu, Arezzo, Bilbao, Bratysławie, Budapeszcie, Helsinkach, Kolonii, Monachium, Norymberdze, Oslo, Paryżu, Pradze, Rieti, Skopje, Sofii, Weimarze.
Nagrody, odznaczenia i wyróżnienia
1954
II Nagroda w konkursie na pomnik Wyzwolenia Miasta Wrocławia
1955
Wyróżnienie w konkursie na pomnik Obrońców Wybrzeża
1956
III Nagroda w konkursie na pomnik Bohaterów Warszawy
1957
Wyróżnienie w konkursie na pomnik Bohaterów Warszawy
1960
I, II i III Nagroda w konkursie na fontanny dla m. Krakowa
1962
III nagroda na I Międzynarodowym Konkursie na Szopkę Franciszkańską zorganizowanym przez „Ente Provinciale per il Turismo di Rieti”
I Równorzędna Nagroda za pomnik Pomordowanej Ludności Żydowskiej w Lublinie
1964
Odznaka Tysiąclecia PL
1966
Targi Krajowe, Poznań, srebrny medal za projekty lalek
1967
I Nagroda w konkursie „Człowiek i praca”
I Nagroda w konkursie na pomnik Wolności i Zwycięstwa w Warszawie
1968
I, II i III Nagroda w konkursie na medale z okazji 150-lecia ASP w Krakowie Wyróżnienie za najciekawszy projekt medalu dotychczas nie wybitego, Międzynarodowa Wystawa Medalu Współczesnego, Paryż
II Nagroda w konkursie na pomnik Bohaterów Przełamania Wału Pomorskiego
1969
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia PL
II Nagroda na międzynarodowym konkursie na medal o tematyce sportowej, Arezzo
1970
I Nagroda w konkursie „Rzeźba Roku”, Kraków Odznaka za pracę społeczną dla m. Krakowa
1971
II Nagroda za projekt pomnika Mikołaja Kopernika we Fromborku
II Nagroda za medal „Sport w sztuce”, Barcelona
I, II Nagroda w konkursie „Rzeźba Roku”, Kraków
1972
Nagroda m. Krakowa za całokształt pracy i popularyzację plastyki polskiej za granicą
1973
I Nagroda i Złoty Medal Prezydenta Republiki Włoskiej na I Międzynarodowym Biennale Sztuki Poświęconym Dantemu, Rawenna
I Nagroda w międzynarodowym konkursie na pomnik Partyzantów PLch i Radzieckich w Lasach Janowskich
I Nagroda w konkursie na medal z okazji 5-lecia Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu Medal 200-lecia Komisji Edukacji Narodowej
1974
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia PL
Nagroda I stopnia Ministerstwa Orony Narodowej za pomnik Partyzantów PLch i Radzieckich w Lasach Janowskich
Honorowa Odznaka Zasłużony dla Rozwoju Lubelszczyzny
1975
Główna Równorzędna Nagroda na III Międzynarodowym Biennale Małej Rzeźby w Budapeszcie
Trzy Specjalne Nagrody na międzynarodowej wystawie medalierstwa z okazji XVI Kongresu FIDEM, Kraków
1976
Grand Prix i Złoty Medal w dziale rzeźby na wystawie konkursowej „Sport w sztuce”, Katowice
Jedna z głównych nagród w konkursie „Rzeźba Roku”, Kraków
1977
I Nagroda za zestaw medali w konkursie „Człowiek i Praca”
Odznaka Zasłużony Działacz Kultury II Nagroda za projekt pomnika Kombatantów PLch, Paryż
1978
Nagroda I stopnia Ministerstwa Obrony Narodowej za pomnik Żołnierza PLego w Katowicach Złota Odznaka Zasłużony dla Województwa Katowickiego
1979
Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt twórczości
1980
Nagroda Stowarzyszenia PAX im. Wł. Pietrzaka za całokształt twórczości
Srebrny Medal za Zasługi dla Obronności Kraju
1984
Medal 40-lecia PL Ludowej Złoty Medal za Zasługi dla Obronności Kraju
1985
Złota Odznaka Zasłużony dla Województwa Nowosądeckiego
1986
Medal Zasłużony dla Kultury Narodowej
1987
Order Przyjaźni Między Narodami
1988
Złota Odznaka za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej
1989
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia PL
1992
Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej
1993
Honorowy Krzyż Batalionów Chłopskich
Honorowa Odznaka Związku Inwalidów Wojennych
1999
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia PL
2009
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
2012
Medal „Za zasługi dla polskiego ruchu olimpijskiego” – przyznany przez PL Komitet Olimpijski i Towarzystwo Olimpijczyków PLch
Złoty Wawrzyn Olimpijski – w dziedzinie sztuk pięknych – za całokształt twórczości w dziedzinie rzeźby – Nagroda PLego Komitetu Olimpijskiego pod Honorowym Patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
2013
„Gloria Optimis” – miejsce w Złotym Kręgu Wybitnych Osobowości – w kategorii: Kultura
Realizacje
1963
Pomnik-rzeźba Pieta oświęcimska
1969
Rzeźba Smoka wawelskiego, Kraków
1970
Rzeźba nagrobna Nikifora, Krynica Fontanna grajków, Kraków, Plac Wolnica
1974
Pomnik Partyzantów PLch i Radzieckich na Porytowym Wzgórzu w Lasach Janowskich
1978
Pomnik Żołnierzy PLch, Katowice
1979
Pomnik I Komuny Miejskiej, Czeladź
1981
Pomnik Papieża Jana Pawła II, Tarnów
1983
Pomnik Bronisława Czecha, Kraków, AWF
1984
Pomnik Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni, Riazań
1985
Monumentalne drzwi poświęcone życiu Maksymiliana Kolbego, Tarnów
Pomnik Obrońcom-Zwycięzcom, Krynica
1987
Pomnik ku Czci Żołnierzy PL Poległych w Bitwie o Wielką Brytanię, Międzynarodowy Cmentarz Wojskowy w Brookwood koło Londynu
1989
Pomnik Bartosza Głowackiego, Radziennice koło Racławic
Pomnik Lotników PLch Poległych na Wszystkich Frontach II Wojny Światowej, Kraków
1992
Pomnik Żołnierzy PL Walczącej, Kraków
1998
Pomnik Papieża Jana Pawła II, Zielonki koło Krakowa
2000
Pomnik Piwnicy pod Baranami, Kraków – Park Decjusza
2001
Pomnik Psa Dżoka, Kraków
2005
Pomnik Fryderyka Chopina, Kraków – Park Decjusza
2008
Kaplica Zesłańców Sybiru, Wrocław, Bazylika św. Elżbiety
2009
Rzeźba Dwoje, Kraków, teren AGH
2010
Pomnik Fryderyka Chopina, Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka
Pomnik Wolności i Niepodległości, Kalwaria Zebrzydowska
2013
Kolarze – Aleja Rzeźb Parku Olimpijskiego przed siedzibą Centrum Olimpijskiego im. Jana Pawła II – PLego Komitetu Olimpijskiego w Warszawie