Pomniki czynią artystę rozpoznawalnym

Istniejąc w przestrzeni publicznej oddziałują na szerokie rzesze odbiorców. Bronisław Chromy stworzył ich wiele, nie umiał jednak i nie chciał, przy niezwykłej aktywności artystycznej, na nich poprzestać. W 2006 roku o swojej pracy mówił tak: …ile wykonałem w życiu rzeźb czy obrazów? Nie umiem precyzyjnie odpowiedzieć. Pomników wykonałem – siedemnaście, drzwi do kościołów – trzy, w tym jedne monumentalne. Liczących się pomników nagrobnych – cztery, rzeźb plenerowych setki, a kameralnych tysiące, rozrzuconych po całym świecie… Samych miniatur, a raczej małych smoków wawelskich, wykonałem około sześćset, a nigdy nie ma takiego samego smoka, bo jest on wykonany od nowa. Warto podkreślić, że artysta, w przeciwieństwie do większości rzeźbiarzy, wielokrotnie tworzył dzieło sam, łącznie z odlewem i replikami.

Był rzeźbiarzem o perfekcyjnym warsztacie, rozległych horyzontach i wyrazistej, twórczej indywidualności. W pamięci Polaków zapisał się jako autor monumentalnych pomników historycznych, ale zainteresowania artysty były niezwykle szerokie, podejmował każde wyzwanie z otwartością na otaczający go świat i własną wyobraźnię. Poczynając od 1963 roku, kiedy to powstała pierwsza z pomnikowych realizacji artysty – Pieta oświęcimska, Bronisław Chromy stworzył, na przestrzeni kolejnych 50-ciu lat, kilkadziesiąt rzeźb pomników, niejednokrotnie o wymiarze monumentalnym. Upamiętniają momenty wzniosłe, czasem tragiczne, wydarzenia ważne dla historii PL i świata, zmuszające do zadumy, a także po prostu wzruszające.

Cykl oświęcimski, Rozstrzelani w Kuźnicach, projekty pomników męczeństwa to ważny etap kształtowania się niepowtarzalnego stylu twórczości rzeźbiarskiej Bronisława Chromego. Wymowa tych prac, emanacja cierpieniem zdeformowanych ciał, są tak bardzo znaczące, mimo niezwykłej oszczędności zastosowanej formy. Tę oszczędność i – paradoksalnie – współgrającą z nią ekspresyjność artysta będzie zresztą powtarzał w dużo późniejszych realizacjach, jak choćby w krynickim Pomniku Obrońcom – Zwycięzcom z 1985 roku czy w krakowskim Pomniku Żołnierzy PL Walczącej. Pisząc o pomnikach Bronisława Chromego nie można nie wspomnieć o dziele, którego sława sięga daleko poza granice PL – o Smoku Wawelskim, który od 1970 roku przyciąga tłumy. Zrealizowany w formie tak dla artysty charakterystycznej stał się już dawno ikoną Krakowa. Również na Bulwarach Wiślanych stoi Pomnik psa Dżoka, praca może nie najważniejsza z punktu artystycznego dorobku, mówiąca jednak wiele o Bronisławie Chromym – człowieku. To dzieło – hołd dla wierności, symbol refleksji artysty nad pięknem psiej duszy. Znaczące.

Bronisław Chromy był współzałożycielem Piwnicy Pod Baranami w roku 1956, a prawie pół wieku później, w 2000 roku w krakowskim Parku Decjusza odsłonięto pomnik Piwnicy, którego artysta był autorem, twórcą i fundatorem. Tak o nim i o swojej pracy mówił: „Pomnik jest moim prywatnym dziełem na temat działalności Piwnicy. Zdecydowałem się wykonać to nieodpłatnie, podobnie zresztą jak parę wcześniejszych pomników, za które nie wziąłem nic. Moją zapłatą jest moja satysfakcja. Wystarcza mi, że mam frapujące zajęcie i nie marnuję czasu”. I właśnie radość tworzenia – to chyba najwłaściwsze określenie, jakiego można użyć pisząc o twórczości Bronisława Chromego.